Μέσα σε ένα χρόνο –το πρώτο έτος διακυβέρνησης της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ– το ποσοστό των εργαζομένων που αμείβονται με αποδοχές χαμηλότερες από αυτές του ανειδίκευτου εργάτη αυξήθηκε από το 36%, που ήταν στο τέλος του 2014, στο 38%. Αρκούσε ένα 12μηνο για να αυξηθεί ακόμη περισσότερο το ποσοστό αυτών που αμείβονται με λιγότερα από 1.000 ευρώ και να φθάσει στο 58,8%. Οσον αφορά στην απασχόληση, πράγματι τα στοιχεία αποκαλύπτουν αύξηση, καθώς μέσα στο 2015 ο αριθμός των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ φαίνεται να έχει αυξηθεί κατά 85.053 άτομα. Οι αποδοχές, όμως, που προσφέρουν αυτές οι καινούργιες δουλειές έχουν ως εξής:
• Οι 15.087 θέσεις, ή ποσοστό 17,74%, προσφέρουν αμοιβές έως και 200 ευρώ τον μήνα.
• Οι 22.806 θέσεις, ή ποσοστό 26,81%, προσφέρουν αμοιβές από 200 έως 400 ευρώ.
• Οι 37.317 θέσεις, ή ποσοστό 43,87%, εξασφαλίζουν αμοιβές από 400 έως και 800 ευρώ.
• Οι 8.424 θέσεις, δηλαδή μόλις το 9,9%, δίνουν αποδοχές από 800 έως 1.000 ευρώ, ενώ
• μόλις 1.419 θέσεις, ή το... 1,67% των νέων θέσεων εργασίας, δίνουν αμοιβές άνω των 1.000 ευρώ.
Τα στοιχεία τα οποία προέρχονται από τη στατιστική επεξεργασία των αναλυτικών περιοδικών δηλώσεων που υποβάλλουν οι εργοδότες στο ΙΚΑ –μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ανακοινώθηκαν τα δεδομένα για τον Δεκέμβριο του 2015– αποκαλύπτουν τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά. Οι δείκτες της ανεργίας εμφανίζουν βελτίωση, καθώς αυξάνεται ο αριθμός των απασχολουμένων. Η αύξηση αυτή, όμως, οφείλεται είτε στη δημιουργία πραγματικών θέσεων μερικής απασχόλησης, είτε στον φόβο των εργοδοτών για το πρόστιμο των 10.550 ευρώ, που τους υποχρεώνει να ασφαλίσουν το μέχρι πρότινος «μαύρο» προσωπικό έστω και για λίγες ώρες. Αυτές οι μέθοδοι, βέβαια, έχουν ως αποτέλεσμα να συνεχίζεται η «φτωχοποίηση» των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα και να λιγοστεύουν κάθε χρόνο και περισσότερο –αναλογικά με το σύνολο των εργαζομένων– οι καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, κάτι που έχει πολλαπλές συνέπειες:
1. Τη συνεχιζόμενη πτώση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων, η οποία αποδίδει κάθε χρόνο και λιγότερα έσοδα παρά τη συνεχή αύξηση των φορολογικών συντελεστών.
2. Την αδυναμία σημαντικής αύξησης των εσόδων του ΙΚΑ παρά την αύξηση της απασχόλησης, καθώς ο εξαιρετικά υψηλός συντελεστής υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών (41%) υπολογίζεται επί χαμηλών ονομαστικών αποδοχών.
Πώς διαμορφώνεται ύστερα από μία ακόμη κακή χρονιά –δεδομένου ότι οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν αφορούσαν στη μεγάλη τους πλειονότητα σε χαμηλά αμειβόμενους– ο χάρτης αποδοχών των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα; Η στατιστική αποδεικνύει τη συνεχιζόμενη μετατόπιση πληθυσμού προς τη «βάση» της μισθολογικής πυραμίδας. Τα στοιχεία έχουν ως εξής:
• Οι ασφαλισμένοι με αποδοχές έως και 200 ευρώ έφθασαν να αντιστοιχούν πλέον στο 8,1% του συνόλου (από 7,65% το 2014) και ανέρχονται πλέον στα 143.715 άτομα.
• Οι 12 στους 100 εισπράττουν από 200 έως 400 ευρώ, αντιπροσωπεύουν το 11,9% του συνόλου των ασφαλισμένων και είναι πλέον 209.546 άτομα.
• 484.610 άτομα, δηλαδή περίπου το 27,4% του συνόλου των ασφαλισμένων, αμείβονται με ποσά από 400 έως 800 ευρώ.
• Το ποσοστό αυτών που εισπράττουν πάνω από 1.000 ευρώ μειώθηκε το 2015 συγκριτικά με το 2014. Το ποσοστό αυτών που εξακολουθούν να έχουν αμοιβή άνω των 1.000 ευρώ μειώθηκε το 2015 στο 41,2% (από 43,23%), με τον αριθμό τους να διαμορφώνεται πλέον στα 728.393 άτομα.
Μεικτές αποδοχές
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία του ΙΚΑ αναφέρονται στις μεικτές αποδοχές, οι οποίες περιλαμβάνουν τις ασφαλιστικές εισφορές του εργαζομένου, τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων (σ.σ.: επιβάλλεται σε όσους έχουν ετήσιες αποδοχές άνω των 9.000 ευρώ) αλλά και την εισφορά αλληλεγγύης (σ.σ.: επιβάλλεται σε όσους έχουν ετήσιες αποδοχές άνω των 12.000 ευρώ τον χρόνο).
Η μοναδική «ομάδα» που φαίνεται να μην έχει επηρεαστεί από την πολυετή κρίση είναι αυτή των πολύ υψηλά αμειβομένων. Ο αριθμός των εργαζομένων με μεικτές αποδοχές άνω των 5.000 ευρώ τον μήνα δεν έχει συρρικνωθεί από το 2009 μέχρι σήμερα. Πρόκειται, βέβαια, για έναν πολύ μικρό αριθμό εργαζομένων –περίπου 20 - 22.000 άτομα–, οι οποίοι στελεχώνουν θέσεις-κλειδιά στις μεγάλες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.
Μειώνονται οι αυτοαπασχολούμενοι
Εκτός από τις αλλαγές στον χάρτη των αμοιβών των εργαζομένων, η πολυετής κρίση έχει αλλάξει το τοπίο και στον χώρο των εργοδοτών. Τα στοιχεία του ΙΚΑ αποκαλύπτουν ότι συμπιέζεται δραματικά ο αριθμός των αυτοαπασχολουμένων –πρόκειται για εργοδότες που πρακτικά απασχολούν μόνο τον εαυτό τους ή έναν ακόμη εργαζόμενο–, ενώ την ίδια ώρα ενισχύεται το «μερίδιο» των μεγάλων εργοδοτών. Το 2015 φθάσαμε στο σημείο περίπου ο ένας στους τέσσερις εργαζομένους (ποσοστό 22,87%) να απασχολείται σε 277 επιχειρήσεις (αντιπροσωπεύει το 0,12% του αριθμού των εργοδοτών), καθεμία από τις οποίες μετράει περισσότερες από 500 θέσεις εργασίας.
Η τάση, οι νέες θέσεις εργασίας να δημιουργούνται κυρίως από τους μεγάλους εργοδότες, εντείνει την ανησυχία όσον αφορά στην αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας. Οι μικρομεσαίοι, που επί δεκαετίες αποτελούσαν «καταφύγιο» για εκατοντάδες χιλιάδες εργαζομένους, δείχνουν αδυναμία να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας υπό το βάρος της υψηλής φορολογίας και των υπέρογκων ασφαλιστικών εισφορών.
Ετσι, η λύση αναζητείται στο κατά πόσο το επόμενο χρονικό διάστημα θα υπάρξουν στην Ελλάδα μεγάλες επενδύσεις, οι οποίες θα δημιουργήσουν και τις καινούργιες δουλειές.