Ο Φαμπρ έφυγε, ο Θεοδωρόπουλος έρχεται
12:52:00 π.μ.
Από χτες το πρωί συζητιόταν και αργά το βράδυ ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος αποδέχτηκε την πρόταση του υπουργού Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά να αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953.
Τελείωσε τη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών. Εργάστηκε ως ηθοποιός μέχρι το 1992 (οπότε στράφηκε κυρίως στη σκηνοθεσία) στο Εθνικό Θέατρο, στο ΚΘΒΕ, σε ΔΗΠΕΘΕ και στο ελεύθερο θέατρο.Το 1995 παρουσίασε με τη Νέα Σκηνή Τέχνης, που ιδρύθηκε με δική του πρωτοβουλία, τη «Φιλονικία» του Μαριβό.
Στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, τη μόνιμη στέγη που απέκτησε ο θίασος το 1997, έχει επίσης σκηνοθετήσει τα έργα «Κοινός Λόγος», πάνω σε κείμενα από το ομώνυμο βιβλίο της Ελλης Παπαδημητρίου, «Βρομιά» του Ρ. Σνάιντερ, «Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα» του Λόρκα, «Δύο Θεοί» του Λ. Χρηστίδη, «Εδουάρδος Β΄» του Μάρλοου (Ηρώδειο, Ελληνικό Φεστιβάλ 2000), «Παίζοντας με τη φωτιά» του Στρίντμπεργκ, «Τέλος του παιχνιδιού» του Μπέκετ κ.ά.
Ενα αυθεντικό, καθαρόαιμο ελληνικό φιάσκο. Και πώς αλλιώς, αφού η παράδοσή μας, το ταλέντο μας, εργάζεται νυχθημερόν, αιώνες τώρα, πάνω σ' αυτό τον ευγενή σκοπό: πώς θα χτίσουμε τούβλο-τούβλο το οικοδόμημα μιας παταγώδους αποτυχίας. Ο Γιαν Φαμπρ ήρθε, είδε και απήλθε για πάντα. Δυο μέρες μόνο ήταν αρκετές. Την Τρίτη έγινε η απαράδεκτα στημένη συνέντευξη Τύπου στο Μουσείο της Ακρόπολης και την Παρασκευή οι Ελληνες καλλιτέχνες τον έστειλαν από εκεί που ήρθε με ταχύτατες διαδικασίες.
Εκείνος, αμέσως μόλις πληροφορήθηκε ότι είναι persona non grata για τους Ελληνες συναδέλφους του, έσπευσε να ανταποκριθεί δηλώνοντας την παραίτησή του. Κι έτσι απέκτησε τον τίτλο του πιο βραχύβιου καλλιτεχνικού διευθυντή στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας. Ο Φαμπρ θα θυμάται την, α λά ελληνικά, φεστιβαλική του εμπειρία μόνο ως μια performance που του ενέπνευσε το αειθαλές γκροτέσκο της φυλής μας.
«Δεν επιθυμώ να εργαστώ σε ένα εχθρικό καλλιτεχνικό περιβάλλον, στο οποίο προσήλθα με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά. Εύχομαι στους Ελληνες καλλιτέχνες καλή τύχη στη δουλειά τους και στο Φεστιβάλ τους», αναφέρει στην επιστολή παραίτησής του.
Ξημερώματα Σαββάτου, μετά το ψήφισμα της συνέλευσης καλλιτεχνών στο θέατρο «Σφενδόνη», κανείς σώφρων άνθρωπος δεν θα περίμενε να συμβεί τίποτα άλλο από αυτό που συνέβη, δηλαδή το απολύτως αυτονόητο: να παραιτηθεί ο Γιαν Φαμπρ. Δεν χρειαζόταν να διαθέτεις το προφητικό χάρισμα για να μαντέψεις. Η έκπληξη λοιπόν απέναντι στην είδηση μοιάζει ακατανόητη -κάποιοι μάλιστα είπαν ότι πρόκειται για ετεροχρονισμένο πρωταπριλιάτικο ψέμα...
Μα τι άλλο να αναμέναμε; Οτι ο Φαμπρ θα... γαντζωνόταν στη διευθυντική καρέκλα (όταν αρνείται ακόμη και τον τίτλο του διευθυντή), ότι θα σφύριζε αμέριμνος μπροστά στο αίτημα της ελληνικής καλλιτεχνικής κοινότητας να παραιτηθεί αμέσως, η οποία μάλιστα του ξεκαθάρισε ότι δεν είναι ευπρόσδεκτος ως καλλιτεχνικός διευθυντής ή Curator του Ελληνικού Φεστιβάλ ή του Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου όπως προτιμά να το ονομάζει ο ίδιος;
Ακόμη κι ελάχιστα πράγματα να γνωρίζει κανείς για την ιδιοσυγκρασία του, το έργο του, τις επιλογές του, τη σχέση του με τους κρατικούς φορείς, θα έπρεπε πρωί -πρωί της επόμενης μέρας να έχει στηθεί μπροστά στον υπολογιστή ψάχνοντας στο διαδίκτυο για δηλώσεις παραίτησής του.
Ο Φαμπρ αποδεσμεύτηκε -ευτυχώς έγκαιρα γι' αυτόν- από το ελληνικό «λούνα παρκ» δημόσιο και ιδιωτικό, καλλιτεχνικό και πολιτικό. Εμείς πάλι ούτε είχαμε ούτε χάσαμε. Ξαναγυρίσαμε αισίως στο γνωστό αδιέξοδο. Στο σημείο μηδέν, αυτό θα κυκλώνουμε αενάως χωρίς προβληματισμό πάνω στο τι θέλουμε, χωρίς ιδέες, χωρίς σύμπνοια, με εμμονές σε πρόσωπα-σωτήρες αντί να διεκδικούμε αυτό που απουσιάζει θεαματικά: δομές.
Κι αν ο Φαμπρ αντέδρασε έγκαιρα και με αξιοπρέπεια, για τον υπουργό Πολιτισμού χρειάστηκαν πολλές ώρες μέχρι να συντάξει και να αποστείλει το δελτίο Τύπου για το γεγονός της παραίτησης, στο οποίο καταλογίζει ευθύνες «στα πολιτικά κόμματα, τα ΜΜΕ και σε μέρος του καλλιτεχνικού κόσμου». Καμία δηλαδή υπόνοια για διάθεση αυτοκριτικής.
Μα αν αντέδρασαν οι καλλιτέχνες καταφέρνοντας τον στόχο τους, την παραίτηση Φαμπρ, το έκαναν πατώντας σ' έναν ισχυρό λόγο. Επειδή περιφρονήθηκαν στον ύψιστο βαθμό αφού στον σχεδιασμό του «πρώτου» Διεθνούς Φεστιβάλ απουσίαζε ο βασικός του εταίρος, δηλαδή η ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή.
Απόδειξη αυτού είναι ότι το υπουργείο Πολιτισμού αναδιπλώθηκε μετά τις αντιδράσεις που δημιούργησε η συνέντευξη Τύπου και άρχισε να δουλεύει για τη διεύρυνση, τον εμπλουτισμό του φεστιβαλικού προγράμματος με ελληνικές παραστάσεις (άραγε αυτό έγινε σε συνεννόηση με τον Γιαν Φαμπρ;). Ο,τι έσπευσαν να κάνουν εκ των υστέρων, την προσθήκη ελληνικών παραγωγών, δεν μπορούσαν να είχαν πράξει ψύχραιμα και μεθοδικά από πριν;
Το επιχείρημα ότι δεν υπήρχε χρόνος θα έστεκε για να δικαιολογήσει μερικές μόνο δυσλειτουργίες και με την προϋπόθεση ότι η ελληνική πλευρά θα πίεζε τον Φαμπρ να βρει έναν κάποιο χρόνο. Χρόνο για να έρθει εγκαίρως στην Ελλάδα, για να μείνει περισσότερες μέρες για συνομιλίες και επισκέψεις στους χώρους.
Χρόνο για να διεκδικήσει κάποιες θέσεις το υπουργείο Πολιτισμού (και όχι μόνο χρήματα) γιατί σε μια διμερή συμφωνία δεν παραχωρείς άνευ όρων, δεν παραδίδεις λευκή επιταγή κυρίως όταν συναλλάσσεσαι μ' έναν τόσο ιδιόρρυθμο καλλιτέχνη. Χρόνο αλλά και αποφασιστικότητα για να του πουν θαρρετά, χωρίς κόμπλεξ, ότι πρέπει να υπάρχει ελληνικό πρόγραμμα, ότι πρέπει να συναντηθεί με τους Ελληνες καλλιτέχνες.
Γιατί δεν διοργάνωναν μια συνάντηση Φαμπρ-Ελλήνων καλλιτεχνών τύπου «Σφενδόνη» πριν γίνει της «Σφενδόνης»;.. Θα το αρνιόταν ο Φαμπρ ή θα δίσταζε να καθίσει οκλαδόν;
Γιατί δεν είχαν συστήσει μια επιτροπή Ελλήνων συμβούλων, όπου σε συνεργασία με αυτή των Βέλγων θα δημιουργούσε το προγεφύρωμα στη δημιουργική συνεύρεση των μεν και των δε;
Ποιες προτάσεις προώθησαν στον Γιαν Φαμπρ, για ποια πλατφόρμα συνεργασίας μερίμνησαν ώστε να τον βοηθήσουν να καταλάβει το ελληνικό θεατρικό τοπίο;
Ποιους Ελληνες καλλιτέχνες επιστράτευσαν για να μιλήσουν μαζί του;
Αντ' αυτών αντέδρασαν φοβικά ή μάλλον δεν αντέδρασαν καθόλου στα σχέδια που πρότεινε ο Φαμπρ, άρα εκείνος δεν έχει καμιά ευθύνη. Σκέφτηκαν ότι το διεθνές λαμπερό όνομα αποτελεί την ικανή συνθήκη για να τρέξει το Φεστιβάλ ερήμην των πάντων; Οτι μια συνέντευξη Τύπου, στην οποία παρουσιάστηκε το πρόγραμμα του Φεστιβάλ, με διαθεσιμότητα για ελάχιστες ερωτήσεις δημοσιογράφων μετά τον διαπρύσιο λόγο του υπουργού, κι ένα press kit που μοιράστηκε με το λογότυπο της Troubleyn, του θεάτρου του Φαμπρ, ήταν αρκετά;
Το δελτίο Τύπου του υπουργείου Πολιτισμού σημειώνει ότι ο Γιαν Φαμπρ «προσήλθε ως εθελοντής για να συνεισφέρει στην Ελλάδα της κρίσης». Οτι «αυτοπεριόρισε το σύνολο των οικονομικών του αξιώσεων στο ποσό των 20.000 ευρώ για κάθε χρόνο που θα παρείχε τις υπηρεσίες του, τόσο ως καλλιτεχνικός υπεύθυνος του θεσμού, όσο και για τις παραγωγές της ομάδας του». Κάποιοι θα χλευάσουν σ' αυτό το σημείο... Εμείς πάλι όχι όταν ξέρουμε ότι η αμοιβή σκηνοθέτη σε Κρατική Σκηνή, τώρα στο ζενίθ της κρίσης, είναι 20 χιλιάδες ευρώ.
Δεν θα μάθουμε ποτέ τι θα μπορούσε να κάνει ο Φαμπρ για το Φεστιβάλ μέσα στην τετραετία που ο ίδιος ζήτησε για να το διευθύνει. Δεν του δόθηκε όχι μόνο ο χρόνος, ούτε καν η δυνατότητα απάντησης σε παράπονα και διαμαρτυρίες.
Και είναι άδικο να ισχυριστούμε ότι δεν θα είχε ιδέες ή δεν θα άλλαζε ιδέες συνεργαζόμενος, ότι δεν θα έπαιρνε πρωτοβουλίες, ότι δεν θα εμπνεόταν από τον τόπο και την κρίση, ότι δεν θα διεθνοποιούσε κι άλλο το Φεστιβάλ και κυρίως ότι δεν θα αξιοποιούσε πολύ περισσότερο από όσο τώρα δήλωνε, το ελληνικό δυναμικό.
Ο Γιαν Φαμπρ εγκατέλειψε αφού κρίθηκε persona non grata από τους Ελληνες συναδέλφους του. Και τώρα επιστρέφουμε στα νερά μας, στον δικό μας εμφύλιο χωρίς ξένο τοποτηρητή... Ολοι ξέρουμε άλλωστε ότι ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα δεν τελείωσε ποτέ. Σύντομα θα ανακοινωθεί επίσημα το όνομα του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή. Και δεν θα μας παραξενέψει καθόλου αν πρόκειται για... «Συριζαίο».
Η παρένθεση «Φαμπρ» αποδεικνύει ότι το παιχνίδι πρέπει να παίζεται μεταξύ μας... Είναι γνωστή η παροιμία για το σε ποιους αρμόζουν τα μεταξωτά βρακιά.
Το τσίρκο του αίσχους
Οσο για το τσίρκο που στήθηκε αυτές τις μέρες από σχετικούς και άσχετους με πρωταγωνιστή τον ασεβή εισβολέα Γιαν Φαμπρ είναι αντάξιο του ανύπαρκτου πολιτισμού μας. Τα «παλλόμενα πέη» πήγαιναν κι έρχονταν συντονισμένα στα δελτία ειδήσεων των καναλιών μαρτυρώντας το μέγα σκάνδαλο.
Ολες οι κουτσομπολίστικες εκπομπές θεώρησαν χρέος ιερό να υπερασπιστούν την ελληνική τέχνη που κινδυνεύει να αφανιστεί από τους ξένους. Ο Φλαμανδός καλλιτέχνης κατηγορήθηκε για αποικιοκρατική απόβαση στην Ελλάδα, ότι ήρθε φέρνοντας το «βελγικό μνημόνιο». Εφευρετικά μυαλά κατέθεταν ιδέες για μποϊκοτάζ του Φεστιβάλ (να ντυθούμε με παραδοσιακές φορεσιές Βέλγων, να μοιράζουμε έξω από τους χώρους δυσφημιστικά φυλλάδια). Καλλιτέχνες αποκαλούσαν δημοσίως «μ..νί» τον υπουργό Πολιτισμού και «αρχ...δι» τον Φαμπρ.
Το ακλόνητο επιχείρημα περί της γέννησης πολιτισμού στην Ελλάδα επανήλθε για να αποστομώσει τους Βέλγους... ιθαγενείς μαζί με τις μνήμες των θηριωδιών στο Βελγικό Κογκό. Ο τοίχος του Γιαν Φαμπρ στο FB κοσμήθηκε από εκατοντάδες προσβλητικά σχόλια «φιλότεχνων» Ελλήνων. Προς τιμήν της η δημοσιογράφος Ελένη Πετάση παρενέβη στον «διάλογο» ζητώντας συγγνώμη για όλα αυτά που αναρτώνται καταθέτοντας την ντροπή της.
Φανατισμός, μισαλλοδοξία, ξενοφοβία. Ενας επιθετικός στο διάβα του συντηρητισμός που δεν συνδέεται τελικά με καμιά πολιτική εξουσία αλλά με το βαθύτερο είναι μας και που εκτείνεται από την άκρα Δεξιά μέχρι την άκρα Αριστερά. Και ομολογώ, απολογητικά, ότι βιάστηκα πολύ να θεωρήσω ακραίο το κείμενο του Δημήτρη Δημητριάδη «Το βδέλυγμα».
Τώρα τι θα γένουμε χωρίς βάρβαρο
Συνήθως καυχιόμαστε για το πνεύμα του Ξένιου Δία, ωστόσο τον Γιαν Φαμπρ τον αντιμετωπίσαμε περίπου σαν βάρβαρο. Από τη στιγμή που ανακοίνωσε το πρόγραμμά του για το Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου δέχτηκε πρωτοφανή, σφοδρή επίθεση.
Οι πολλές δεκάδες καλλιτέχνες που συγκεντρώθηκαν στη «Σφενδόνη» απεφάνθησαν για τον αφελληνισμό του Φεστιβάλ και έσπευσαν να τον χαρακτηρίσουν persona non grata. Τον κατηγόρησαν για αποκλεισμούς, «απροκάλυπτο καλλιτεχνικό ολοκληρωτισμό», για ατοπήματα που τους προσβάλλουν, τόνισαν πως «υποβιβάζει τους Ελληνες δημιουργούς σε μια θολή, καλλιτεχνικά ανυπόληπτη μάζα». Τον δίκασαν και τον έστησαν στον τοίχο, χωρίς ο ίδιος να είναι παρών. Αυτός είναι ο πολιτισμός τους.
Ασφαλώς ο Γιαν Φαμπρ έκανε λάθη (και το υπουργείο Πολιτισμού ακόμα πιο τραγικά). Ηταν όμως ειλικρινής, παραδέχτηκε πως δεν γνώριζε την ελληνική πραγματικότητα. Φάνηκε ωστόσο διατεθειμένος να τη γνωρίσει, να την κατανοήσει, να την αξιοποιήσει, να την προβάλει.
Δεν του δόθηκε η ευκαιρία. Ούτε καν του δημοκρατικού διαλόγου. Διότι αν συζητούσε με όλους αυτούς τους καλλιτέχνες, (προ-Λουκικούς αδικημένους, Λουκικούς ευνοημένους και μετα-Λουκικούς αδημονούντες) κι αφού άκουγε τα αιτήματά τους αδιαφορούσε, αν τότε τους σνόμπαρε, τους απαξίωνε, τους απέκλειε... με το δίκιο τους να του πουν «πάρε το καπελάκι σου και φύγε», καθώς θα είχε εκτεθεί ανεπανόρθωτα.
Ο Γιαν Φαμπρ είναι ένας καλλιτέχνης αιρετικός, sui generis, πρωτοποριακός, ελεύθερος και ανοιχτόμυαλος. Ετσι αιρετικά σηκώθηκε κι έφυγε, αγνοώντας επιδεικτικά τους θεσμούς. Καλύτερα που έφυγε. Ετσι, δεν θα χρειαστεί κι όλοι αυτοί που τον κατηγορούσαν να τον υπερασπιστούν, στο όνομα της ελευθερίας έκφρασης, όταν θα παρουσίαζε το «Mount Olympus» με τα «παλλόμενα πέη». Παρή Σπίνου
on 12:52:00 π.μ..
Filed under
.
You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0
