Xρώματα και αρώματα στην Αγγλία λίγο πριν από το πιο κρίσιμο δημοψήφισμα. Οδοιπορικό στη φτωχική επαρχία του Δυτικού Γιόρκασαϊρ, όπου έχασε τη ζωή της η βουλευτής Τζο Κοξ
Από τη Μαρία Παναγιώτου
Απέραντα δάση, ποτάμια έκτασης πολλών χιλιομέτρων, γραφικά χωριουδάκια χτισμένα σε κορφές λόφων που ξεπροβάλλουν σαν μέσα από όνειρο καθώς υποχωρεί σταδιακά η βρετανική ομίχλη, χαριτωμένα tea rooms. Το Δυτικό Γιόρκσαϊρ, η βρετανική επαρχία όπου δολοφονήθηκε την περασμένη Πέμπτη η βουλευτής του κόμματος των εργατικών Τζο Κοξ, αποτελεί για τον επισκέπτη μια πραγματική όαση. Στην πραγματικότητα, όμως, μόνο τυχαία μπορεί να βρεθεί κανείς σε τούτο τον μικρό -οπτικά- παράδεισο, καθώς το δυτικό Γιόρκσαϊρ δεν αποτελεί ταξιδιωτικό προορισμό ούτε για τους ξένους αλλά ούτε και για τους Βρετανούς, και σίγουρα δεν αποτελεί παράδεισο για τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Αντίθετα, το Δυτικό Γιόρκσαϊρ αποτελεί μία από τις πιο φτωχές επαρχίες στη Βρετανία.
Οι περισσότεροι από τους κατοίκους αυτής της περιοχής τελειώνουν με δυσκολία το σχολείο -και όχι πάντα-, παντρεύονται σε μικρή ηλικία, κάνουν πολλά παιδιά, βγάζουν το ψωμί τους με σκληρές, χειρωνακτικές δουλειές, δεν αποκτούν ποτέ διαβατήριο, γιατί απλά δεν έχουν την δυνατότητα να ταξιδέψουν, και δεν επισκέπτονται πάνω από μία με δύο φορές σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους ακόμη και την πρωτεύουσα της χώρας τους, το Λονδίνο, κι ας απέχει τρεις ώρες με το τρένο. Για τους ανθρώπους στο Δυτικό Γιόρκσαϊρ, λοιπόν, όπου αποκαλούν ακόμη βραδινό το μεσημεριανό γεύμα (κατάλοιπο ενός τρικ που χρησιμοποιούσαν οι μαμάδες μερικά χρόνια πριν για να τα ξεγελούν τα παιδιά τους ότι έχουν φάει για βράδυ), η Ευρώπη μοιάζει κάτι πολύ μακρινό, που αφορά μόνο τους «βολεμένους» της πρωτεύουσας και τους κοστουμαρισμενους του City.
Δεν είναι τυχαίο ότι μετά τη δολοφονία της Τζο Κοξ, που γεννήθηκε, μεγάλωσε και τελικά έχασε τη ζωή της στο Δυτικό Γιόρκσαϊρ, το βρετανικό δίκτυο BBC μετέδιδε διαρκώς ότι η νεκρή βουλευτίνα ήταν το πρώτο μέλος της οικογένειάς της που τελείωσε το πανεπιστήμιο - και μάλιστα το Κέμπριτζ. Τυχαίο περιστατικό ή οργανωμένο έγκλημα για την αναστροφή του κλίματος στη βρετανική κοινωνία, που κάλπαζε υπέρ της εξόδου, η δολοφονία της Κοξ; Προφανώς μόνο ο ιστορικός του μέλλοντος έχει κάποιες πιθανότητες να αποκαλύψει την αλήθεια. Γεγονός είναι, πάντως, ότι στις αρχές Ιουνίου η εφημερίδα «Financial Times» δημοσίευε έρευνα στην οποία φαινόταν καθαρά ότι το Δυτικό Γιόρκσαϊρ ήταν από τις πιο... ευρωσκεπτικιστικές περιοχές της Βρετανίας. Γεγονός είναι, επίσης, ότι το πρωί πριν από τη δολοφονία η λονδρέζικη free press εφημερίδα «Evening Standard» είχε δημοσιεύσει δημοσκόπηση, που έδινε σαφή επικράτηση του Brexit αλλά και στο 11% τον αριθμό των αναποφάσιστων, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων ήταν γυναίκες που ανησυχούσαν για το μέλλον των παιδιών τους. Μετά τη δολοφονία, πιθανότατα, αυτές οι γυναίκες να έχουν στραφεί υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ε.Ε., για να μην έχουν τα παιδιά τους το μέλλον των δύο παιδιών της Κοξ.
Το Λονδίνο που αποπνέι Brexit και ο (ανοιχτός) ασκός του Αιόλου
Οι εορτασμοί για τα 90ά γενέθλια της βασίλισσας Ελισάβετ βρίσκονται στην κορύφωσή τους και το κέντρο του Λονδίνου είναι ασφυκτικά στολισμένο με βρετανικές σημαίες. Σε συνδυασμό με τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος είναι προφανές ότι οι Αγγλοι κατακλύζονται από πυρετό εθνικής υπερηφάνειας. Οι δρόμοι, όμως, μυρίζουν Brexit.
Οι Βρετανοί, βέβαια, παραμένουν πάντα υπερήφανοι για την εθνική τους ταυτότητα. Το 2006 είχε πραγματοποιηθεί στη χώρα μια τεράστια καμπάνια για τον επαναπροσδιορισμό του «τι είναι βρετανικό». Κι επειδή οι Βρετανοί παραμένουν πάντα αποικιοκράτες, μέσα από αυτή την καμπάνια κατάφεραν να ενσωματώσουν και να κάνουν δικά τους τα νέα στοιχεία που έφεραν στη χώρα τους εκατομμύρια μετανάστες. Οπως ακριβώς έκαναν με το τσάι, το οποίο μετέφεραν με καράβια από τις μακρινές Ινδίες τον 17ο αιώνα και τελικά το μετέτρεψαν στο περίφημο «english afternoon tea». Οι Βρετανοί δεν νιώθουν καθόλου Ευρωπαίοι.
Απομονωμένοι στο νησί τους, αγαπούν μόνο τα στοιχεία που μπορούν να μεταφέρουν ως εκεί και να τα ενσωματώσουν. Οι Βρετανοί, τέλος, παραμένουν βαθιά αντι-γερμανοί. Οι μνήμες ισοπέδωσης του Λονδίνου -αλλά και άλλων πόλεων- από τους βομβαρδισμούς των ναζιστικών, αεροπορικών δυνάμεων είναι ακόμη νωπές. Δεν μπορούν, λοιπόν, να φανταστούν πλέον τον εαυτό τους στο μόρφωμα μιας ένωσης που κυβερνάται από τη Γερμανία. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι σε τηλεοπτικό debate του BBC το κοινό παρομοίωσε τον Ντέιβιντ Κάμερον με τον Νέβιλ Τσάμπερλεν, τον πρωθυπουργό της Αγγλίας που προσπάθησε να συμβιβαστεί με τον Χίτλερ πριν από το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Τι θα επιλέξουν τελικά οι Βρετανοί θα το ξέρουμε αύριο. Γεγονός είναι ότι η δολοφονία της Κοξ μετέτρεψε τη βέβαιη νίκη της καμπάνιας του Brexit σε ντέρμπι. Πρώτον, γιατί η βία φέρνει πάντα φόβο για το άγνωστο, δεύτερον, γιατί η γυναίκα αυτή δολοφονήθηκε από υπέρμαχο της καμπάνιας εξόδου και, τρίτον, γιατί ο χρόνος πάγωσε και η πόλωση που λειτουργούσε υπέρ της αποχώρησης αποσυμπιέστηκε. Τελικά, όμως, το αποτέλεσμα που θα αποκαλύψουν οι κάλπες δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία. Γιατί όποιο κι αν είναι αυτό, ο ασκός των δημοψηφισμάτων και της έκφρασης της δυσαρέσκειας προς την Ευρωπαϊκή Ενωση των οικονομικών ελίτ έχει ήδη ανοίξει.