Ενωμένοι στεκόμαστε, διαιρεμένοι πέφτουμε

Να δούμε ξανά τις πολιτικές διαδικασίες από την αρχή και να καταλήξουμε σε ένα νέο αφήγημα

Το Brexit οδηγεί με τον πλέον απρόσμενο τρόπο την Ευρώπη στο τέλος μιας μακράς μετεφηβίας και στην είσοδό της σε μια επιβεβλημένη ωρίμανση, μακριά από τιμωρητικές διαθέσεις και εξοβελισμούς.

Ηρθε ο καιρός να μιλήσουμε με ρεαλισμό και νηφαλιότητα. Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα από την εποχή της Κοινότητας του Ανθρακα και Χάλυβα είχε έναν σαφέστατο δυτικό προσανατολισμό. Οι ΗΠΑ επένδυσαν σε μια τιτάνια πολιτική προσπάθεια αλλά και σε δις δολάρια, ώστε να μπορέσει η δυτική Ευρώπη να σηκώσει κεφάλι μετά την ήττα του ναζισμού, αλλά και να γλιτώσει από τον εφιάλτη του σοβιετικού σιδηρού παραπετάσματος. Από τότε μέχρι σήμερα πολύ νερό κύλησε στο αυλάκι του χρόνου. Η Ευρώπη μετεξελίχθηκε σε Ενωση, οικοδόμησε θεσμούς, μίλησε για συνοχή και αλληλεγγύη.

Ο δρόμος, όμως, χάθηκε και το όραμα θόλωσε με ευθύνη των ίδιων των Ευρωπαίων από το 2008 και μετά, που, αντί να εφαρμόσουν μια ενωτική πολιτική για να αντιμετωπίσουν το οικονομικό τσουνάμι, οδήγησαν την Ενωση σε μια πρωτοφανή πορεία αποδόμησης, που είχε και έχει πολλούς χαμένους και μόνο έναν κερδισμένο, τη Γερμανία.

Τι μας διδάσκει το Brexit; Οτι τα πολιτικά οικοδομήματα δεν ακολουθούν τους νόμους της αγοράς. Η μοναδική περίπτωση μια συμμαχία να διατηρηθεί ενωμένη είναι η ευδαιμονία και η δυνατότητα των λαών να αναζητούν την ευτυχία σε ατομικό, συλλογικό και υπερεθνικό επίπεδο. Επίσης, είναι πασιφανές ότι χρειάζεται ένα νέο αφήγημα στο εσωτερικό της Ενωσης, ώστε να συγκινήσει ξανά τις κοινωνικές πλειοψηφίες της ηπείρου. Τα τελευταία χρόνια οι μόνοι που έδειχναν να γοητεύονται από τον λόγο, τα έργα και τις ημέρες της Ενωσης ήταν τα στελέχη της Βρυξελλών - για λόγους προφανείς. Για να γίνει ασφαλώς αυτό, η Ενωση οφείλει να επιστρέψει ξανά στις ρίζες της και να κατανοήσει ότι δεν είναι μια αυτόνομη οντότητα, αλλά ένας ισχυρός θεμέλιος λίθος του ευρύτερου δυτικού οικοδομήματος.

Η Βρετανία εγκαταλείπει την Ενωση, αλλά σε καμία των περιπτώσεων δεν εγκαταλείπει τον δυτικό κόσμο. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, αυτό να γίνει σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή, που η Δύση καλείται να αντιμετωπίσει το φάντασμα της επαναφοράς της Ακροδεξιάς, του τζιχαντισμού αλλά και της αναβίωσης του ρωσικού ηγεμονισμού; Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή του ιστορικού γίγνεσθαι. Απαιτούνται ψυχραιμία και νηφαλιότητα από όλους τους εμπλεκομένους, ώστε το Brexit να μην οδηγήσει σε μια συνολική ήττα του δυτικού κόσμου. Θα είναι λάθος, αν στη φάση αυτή αναζητήσουμε φταίχτες και υπευθύνους. Τώρα χρειάζεται να δούμε ξανά τις πολιτικές διαδικασίες από την αρχή και να καταλήξουμε σε ένα νέο αφήγημα, που θα στηρίζεται στη σύνθεση και όχι στον αποκλεισμό. United we stand, divided we fall (Ενωμένοι στεκόμαστε, διαιρεμένοι πέφτουμε).

Σπύρος Λίτσας
*Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας

http://www.dimokratianews.gr/